Nguồn Gốc Và Đặc Điểm Lan Kiếm Phan Trí (Hoàng Long)

Cây lan Kiếm Phan Trí thuộc dòng kiếm Tiên Vũ, nguồn gốc xuất xứ rừng Việt Nam. Cây kiếm Phan Trí được xem là cây kiếm rừng số 1 Việt Nam. Lan kiếm Phan Trí hay từng được gọi với những cái tên như Hoàng phan sư, Hoàng long, Sư phụ, Bảo kiếm, Thượng phương, Gia lai vàng, Mai hoa (phú quốc)…

Nguồn gốc lan kiếm Phan Trí

Không có tài liệu chính thống nào đưa ra nguồn gốc của cây lan kiếm Phan Trí tuy nhiên một câu chuyện về nguồn gốc của cây kiếm này được truyền nhau như sau. Cây kiếm Phan Trí được khai thác từ rừng miền Trung được anh tên Nguyễn Minh ở nhà bè nuôi trồng. Cây được gọi với các tên như kiếm vàng, kiếm củ vàng. Khoảng năm 2007 anh tách tặng cây cho 3 người và cũng từ đó cây Phan Trí có các tên gọi khác nhau.

Người đầu tiên là thầy Trừu hay được gọi là sư phụ cây mang tên “sư phụ” nguồn gốc từ đây. Tên “Hoàng long” hay “Hoàng long dâng châu” được gọi từ những năm 2010 – 2011. Hai người thầy tiếp theo tên Quốc Anh và Phan Trí. Cái tên Phan Trí hay gọi tắt lá Trí cũng từ đây mà ra do vào khoảng cuối năm 2011 thầy Trí có chia sẻ cây ra Hải Phòng. Từ những năm 2017 cái tên “Hoàng phan sư” được gọi nhằm tổng hợp những tên phía trên đều là từ 1 cây mà ra. Và đến thời điểm 2020-2021 cái tên Phan trí hoặc Trí được gọi nhiều.

Cũng có một số ý kiến cho rằng cây Hoàng long và cây Phan trí khác nhau đôi chút bởi đặc điểm hình thái hoa. Nhưng hiện tại giá mua bán của “hai dòng này” cũng bằng nhau.

Đặc điểm cây lan kiếm Phan Trí

Phan Trí là cây kiếm đẹp xuất sắc từ “củ”, lá, hoa

“Củ” cây trưởng thành có đường kính lên tới 5 – 7 cm. Lá xanh bóng quanh năm, lá non có màu nõn chuối, đường kính lá trưởng thành đạt 6 – 7 cm hoặc hơn. Đầu lá xanh sạch, khi lá dài ra sẽ mở xòe, bản lá dày, không bị vẹo. Lá mọc đối xứng ra hai hướng. Tùy vào chế độ chăm sóc và điều kiện ánh nắng của từng vườn khác nhau mà độ dài và bề rộng của lá lan kiếm phan trí có sự khác nhau. Những cây nhận được đủ nắng lá có xu hướng ngắn (côn) hơn những vườn thiếu nắng. Lá côn, bản lá to có giá trị thẩm mỹ cao hơn so với những cây có lá dài và bản lá nhỏ.

Mầm non thường lên ở các mắt ngủ tại phần gốc (hay còn gọi là mắt ngủ ngoài)

Trường hợp thân già hết các mắt ngủ ngoài hoặc mắt ngủ ngoài bị hỏng thì các mầm sẽ được mọc lên tại các mắt ngủ dưới bẹ lá.

Mỗi cần hoa mang 15 – 25 bông hoặc hơn

Cần hoa lan phan trí dài 40-60 cm thường mọc ra từ các mắt ngủ tại phần gốc. Hoa lan kiếm phan trí mọc so le nhau quanh trục cần hoa. Hoa kiếm phan trí có 3 cánh đài và 2 cánh bên màu vàng tươi. Cánh bầu xếp cân đối quanh cánh môi, cánh môi có màu trắng, vàng ánh hồng. Cánh môi duỗi thẳng trong khoảng thời gian 10 – 12h đầu. Sau đó cánh môi cuộn lại và các cánh đài, cánh bên có màu vàng đậm hơn. Khoảng thời gian trước khi lưỡi cuộn cũng là khoảng thời gian đẹp nhất của bông lan kiếm. Trụ nhụy có màu vàng các đặc điểm bông hoa thể hiện các nét đặc trưng của một bông semi – alba.

Tùy vào thể trạng của cây và giai đoạn mà mỗi lần hoa nở có sự khác biệt chút về hình thái. Tuy nhiên sự biến thiên là không nhiều, khuân hoa và màu sắc cơ bản không thay đổi.

Tại cuống các cần hoa có các mắt ngủ lớn, có thể kích thích mầm non lên từ các mắt ngủ tại cần hoa đã tàn. Ngắm một chậu kiếm phan trí trưởng thành phát triển đều các hướng trong chậu mọi người sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của cây. Một vẻ đẹp hoàn hảo, hài hòa từ thân, lá và hoa.

Kiếm lá cứng nói chung và phan trí kiếm nói riêng đều có thể bị mắc một vấn đề mà các nhà vườn rất sợ gặp phải

Đó là tình trạng cây kiếm bị sần lá. Chưa có đề tài nghiên cứu khoa học chính thức về vấn đề này. Cây lá sần có các biểu hiện như trên mặt lá có những vệt chấm hoặc theo mảng có màu sắc khác bình thường. Khi sờ tay vào có cảm giác gồ ghề, lá cây không được nhẵn. Cây lá sần thì mầm thường ra ít mà chủ yếu ra hoa. Giá trị thẩm mỹ của cây lá sần thấp hơn nhiều so với cây lá láng. Giá trị kinh tế của cây vì đó cũng giảm theo rất nhiều, chỉ bằng 10 – 15% so với cây lá láng.

Hiện tượng sần lá thường xuất hiện khi cây mới tách triết. Ở những thân già, lực trong cây yếu, khi lên mầm non thường hay bị sần. Cũng có thể do cây nhiễm virut trong quá trình tách triết. Hoặc do môi trường trồng cây quá nóng, cây thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng, do côn trùng trích hút. Không chỉ ở cây mới tách triết mà đôi khi trường hợp sần cũng gặp ở những cây đã trồng thuần. Lá non đang láng rồi chuyển sang sần dần. Nguyên nhân dẫn đến cây bị sần chưa được làm rõ. Tuy nhiên để hạn chế vấn đề này cần một số lưu ý như:

• Vệ sinh dụng cụ cắt sạch sẽ bằng cồn hoặc các chất diệt khuẩn khác trước khi tiến hành mỗi vết cắt.
• Xử lý bôi keo vào các vết cắt ngay sau khi tách cây.
• Cây mới tách cần để nơi có ánh sáng yếu và ẩm, không để nơi quá nóng, độ ẩm thấp.

Đặc điểm thân thủ lan kiếm Phan Trí

Phần thân

Cây lan kiếm Phan Trí là loại lan dễ trồng và dễ chăm sóc; được sống ở vùng độ ẩm cao nên thân cây sẽ phình ra và cao khoảng từ 5 – 7 cm cây phình ra rộng khoảng 3 – 5cm.

Thân cây thường có màu xanh tuyền, xanh vàng và có thể có sọc trắng mờ dọc theo thân. Khi mới ra mầm cây chưa có thân thì thường mỏng và màu có thể khác 1 chút. Đến khi cây bắt đầu trưởng thành thân cây mới bắt đầu phình ra.

Phần lá

Cây hoa lan kiếm tuy có thân nhỏ và bé nhưng bộ lá lại to và dài hơn. Lá cây bắt đầu ra từ khi nảy mầm và nằm trên thân, thường bẹ lá sẽ ôm trọn cả thân.

Cổ lá dạng hình chữ V đến khi dài thì xòe ngang và thường ngả sang 2 bên; có 1 số dạng lá hơi vặn xoắn. Lá cây dài từ 60 – 90 cm và có thể dài hơn 90 cm tùy thuộc vào tình trạng cây (nuôi thiếu nắng hoặc đủ nắng) và thường rộng khoảng từ 3 – 7 cm.

Cuối lá thường 2 nửa lá không bằng nhau nên nhìn hơi khuyết vào ở giữa. Lá có màu xanh đậm và xanh ánh vàng(tùy thuộc vào điều kiện nuôi trồng).

Phần rễ

Rễ cây thuộc loại rễ chùm, đầu rễ thường có màu trắng trong và màu trắng tím. Thân rễ thường có màu trắng ngà và ít khi có màu khác. Với khí hậu nóng và không lạnh thì rễ mọc quanh năm; còn nếu có mùa đông rễ cây sẽ ngừng phát triển hoăc phát triển rất chậm.

Cây ra rễ ở gốc, rễ cây bắt đầu ra sẽ có rất nhiều đầu rễ sau đó theo năm tháng sẽ dài ra và tiếp tục ra nhiều rễ phân nhánh con bám vào chất trồng để đi tìm hơi ẩm.

Về hoa

Mùa nở hoa của cây dải rác quanh năm và thường chủ yếu vào từ tháng 2 đến tháng 9.

Hoa dạng chùm và mọc ra và rủ luôn xuống đất rất mềm mại, cần hoa mọc ra ngay ở mắt thân cây và thường sát gốc có chiều dài khoảng 50 – 90 cm và to khoảng từ 0,3 – 0,5 cm.

Cần hoa rất quan trọng vì cây to thì hoa sẽ dài và rất nhiều bông .Độ dày hoa phụ thuộc cách trồng cây khác nhau, thường cần hoa ra ở thân tơ và trưởng thành trong năm.

Hoa mọc rất đều trên cần, thường mỗi cần sẽ có từ 20 – 30 bông hoa. Mỗi bông hoa có đường kính từ 3-6cm(có thể to hơn do tình trạng cây nhưng rất ít thấy).

Hoa Phan Trí thường sẽ có màu vàng tím (cánh hoa màu vàng hồng, lưỡi có màu hồng vàng, 1 ít trắng),màu 5 cánh gần vàng lưỡi hồng, lưỡi chấm đỏ semi alba. Độ bền của hoa khoảng 5 – 7ngày nếu ở trong điều kiện nóng và khô,cũng có thể lên đến đến khoảng 15 ngày nếu thời tiết mát mẻ.